SOSIOLINGUISTIK

1.0 PENGENALAN

1.1 Apakah itu Sosiolinguistik?

Menurut Janet Holmes, ahli-ahli sosiolinguistik berminat untuk mengkaji bahasa dalam hubungannya dengan masyarakat, bagaimana bahasa berbeza, termasuk juga fungsi bahasa dan bagaimana bahasa digunakan untuk menyampaikan maksud-maksud sosial menerusi komunikasi. Dalam pada itu terdapat ramai tokoh sosiolinguistik yang terlibat sama dalam menakrifkan sebagai “sosiolinguistik”, termasuk tokoh-tokoh seperti Appel, Nikolas Coupland dan Adam Jaworski, Dell Hymes, Joshua Fishman, Nababan, Hari, Urti Kridalaksana, Cripper dan Widdowson serta yang tidak dapat dinyatakan di sini. Sosiolinguistik, berasal daripada gabungan perkataan sosio & linguistik, menunjukkan bahawa bidang ilmu ini adalah perpaduan sosiologi dengan linguistik. Ada pula yang menyebutnya sebagai linguistics plus. Kita boleh mengatakan sosiolinguistik adalah ilmu interdisiplineri yang membincangkan dan menyusun teori-teori tentang perhubungan masyarakat dan bahasa.Kita mudah dapat menyemak bahawa perbahasan pokok dalam ilmu ini adalah masyarakat dan bahasa.

Sosiolinguistik ialah merupakan satu kajian tentang bahasa dan hubungannya dengan masyarakat.

1.2 Kepelbagaian Bahasa.

Kepelbagaian bahasa membawa pengertian bermacam-macam jenis bahasa. Kepelbagai bahasa ini juga turut dikenali sebagai kelainan bahasa. Kepelbagaian bahasa ini merangkumi sama ada besar atau kecil, tinggi atau rendah, dan termasuklah juga aspek dialek-dialek.

Kepelbagaian bahasa ini sebenarnya boleh kita katogerikan kepada dua kelompok bahasa yang besar iaitu seperti berikut:

1.2.1 Bahasa Inklusif

Bahasa Inklusif adalah merupakan bahasa yang diletakkan di atas sesebuah bahasa atau beberapa jenis bahasa yang sedia ada. Bahasa ini sebenarnya memiliki sifat dan ciri sangat tinggi dan unggul. Di samping itu juga ianya diletakkan di atas serta dalam masa yang sama mengatasi bahasa-bahasa lain. Boleh juga kita simpulkan sebagai bahasa sedia ada dituturkan oleh sekumpulan masyarakat tertentu. Misalnya adalah seperti berikut; Bahasa Kebangsaan , Bahasa Rasmi , Lingua Franca, Bahasa Pijin, Bahasa Kreol dan Bahasa Koine

1.1.2 Bahasa Eksklusif

Bahasa Eksklusif pula ialah bahasa yang tidak diletakkan di atas bahasa lain. Akan tetapi bahasa jenis ini sebenarnya ianya memiliki bentuk yang tersendiri, terbatas dan serba unik. Di samping itu bahasa ini turut diajar kepada para penutur yang terbatas dalam kelompok dalaman mereka. Pembatasan ini sama ada dari segi daerah, kumpulan, kelas atau kelompok. Dengan kata lain, Bahasa Eksklusif ini dapatlah kita definisikan sebagai sejenis bahasa yang diguna pakai dalam kelompok tertentu, termasuklah kelompok sepekerjaan, puak, subetnik, gerombolan dan sebagainya. Namun penggunaannya agak terbatas. Sehubungan itu, bolehlah kita katogerikan Bahasa Eksklusif ini kepada beberapa jenis seperti berikut;

Ø Bahasa Purba

Ø Bahasa Slanga

Ø Bahasa Argot

Ø Bahasa Khusus

Ø Bahasa Rahsia

Ø Dialek Pijin

2.0 BEBERAPA KATOGERI BAHASA INKLUSIF

2.1 Bahasa Rasmi

Bahasa Rasmi merupakan bahasa yang digunakan dalam pentadbiran dan segala urusan rasmi. Ini termasuklah dalam sebaran am (media massa), surat-surat rasmi kerajaan seperti borang permohonan, dokumen peribadi yang merangkumi surat beranak, kad pengenalan, minit mesyuarat, urusan pos dan sebagainya. Dalam sesebuah negara boleh menggunakan lebih daripada satu bahasa rasmi. Cuma di negara kita Malaysia sahaja menggunakan satu jenis bahasa rasmi iaitu Bahasa Melayu. Misalnya di negara Brunei Darussalam menggunakan Bahasa Melayu dan Bahasa Inggeris. Berikut beberapa contoh penggunaan bahasa rasmi untuk negara tertentu;

Ø Thailand (Bahasa Thai)

Ø Indonesia (Bahasa Indonesia)

Ø Switzerland (Bahasa Perancis, Jerman, Itali, Romansch)

Ø India di peringkat kebangsaan (Bahasa Hindi, Inggeris) tetapi lebih 14 bahasa rasmi di peringkat negeri

Ø Singapura (Bahasa Inggeris, Mandarin, Melayu, Tamil)

2.2 Bahasa Kebangsaan

Bahasa Kebangsaan adalah merupakan bahasa rasmi, bahasa pentadbiran dan bahasa pengantar sesebuah negara. Bahasa ini juga kerap digunakan di arena media massa sama ada elektonik mahupun cetak. Di negara kita, kesemua pusat pengajian tinggi menggunakan bahasa kebangsaan dalam segala urusan di samping menggunakan lain. Bahasa Kebangsaan ini juga turut digunakan di dalam sistem pemerintahan negara, parlimen, majlis konvokesyen dan menjadi bahasa pengantar di seluruh sekolah kebangsaan di negara kita. Bahasa Kebangsaan ini sudah tentu menjadi kemegahan dan kebanggaan bagi sesebuah negara. Kemegahan dan kebanggaan terhadap bahasa kebangsaan ini tercetus atas sebab faktor-faktor berikut;

· Penutur bahasa bersikap positif terhadap bahasa berkenaan

· Ketaatan bahasa terutama di kalangan para nasionalisme

· Bahasa menggambarkan kemerdekaan dan kedaulatan negara

· Menjadi indentiti bagi sesebuah negara

· Memiliki sejarah kegemilangan

· Menjadi bahasa peribumi

· Menjadi bahasa lingua franca

· Ramai mengetahui dan boleh menutur bahasa tersebut

· Bahasa yang berkemampuan

2.3 Lingua Franca

Hartmann dan Stork, 1976 menyatakan Lingua Franca sebagai bahasa yang terdapat di dalam kawasan pertembungan bahasa yang intensif. Di samping itu bahasa ini digunakan oleh para penutur bahasa yang terdiri daripada pelbagai komuniti bahasa sebagai bahasa perantara sepunya semasa berkomunikasi. Perkataan‘lingua’ itu membawa maksud bahasa manakala ‘franca’bermaksud Frank, iaitu merupakan nama salah sebuah negara bangsa di Eropah Barat pada ketika itu. Manakala istilah lingua franca ini timbul ekoran daripada peperanagan Salib antara pasukan Tentera Kristian dari Eropah dengan para Tentera Islam di Asia Barat yang ketika itu menguasai tanah-tanah suci di Palestine terutamanya di Jerusalem. Sehubungan itu, pasukan Tentera Kristian telah menggunakan Bahasa Lingua Franca sebagai bahasa perantara di kalangan mereka. Namun sekarang pengertiannya bukan sahaja terbatas kepada pengertian seperti huraian di atas, malahan di dunia sekarang banyak terdapat bahasa lingua franca. Berikut merupakan beberapa contoh bahasa lingua franca;

· Asia Tenggara (Bahasa Melayu sebagai lingua franca)

· Afrika Timur & Tengah (Bahasa Swahili sebagai lingua franca)

· India (Bahasa Hindi sebagai lingua franca)

· Amerika Tengah & Selatan (Bahasa Sepanyol sebagai lingua franca) kecuali Brazil

2.4 Bahasa Pijin

Bahasa Pijin ialah bahasa campuran antara dua atau lebih bahasa. Manakala bahasa yang terbentuk tidak boleh diklasifikasikan kepada salah satu bahasa asal. Bahasa Pijin mempunyai formulanya yang tersendiri, iaitu seperti berikut;

A + B = C

Apabila bahasa A bercampur dengan bahasa B, maka akan terbentuk bahasa C. Tetapi bahasa C itu tidak boleh dikatogerikan sebagai bahasa A atau bahasa B. Sebenarnya bahasa pijin ini hanya bersifat sementara kerana ianya tidak mempunyai penutur aslinya. Ini terjadi disebabkan oleh kepentingan perdagangan dalam kalangan penutur bahasa lain yang bertembung di tempat tertentu seperti ketika berada di pasar, pusat perdagangan dan sebagainya. Semasa berkomunikasi lahirlah percampuran bahasa tadi dan sama sekali tidak menguasai sebarang bahasa komuniti lain. Dengan hal yang demikian wujudlah bahasa campuran (pijin). Di Malaysia, bahasa pasar dikatogerikan sebagai bahasa pijin yang sering digunakan di pasar semasa membeli ikan, sayur-sayuran dan sebagainya.

2.5 Bahasa Kreol

Bahasa Kreol merupakan bahasa pijin yang telah menjadi bahasa pertama atau juga dikenali sebagai bahasa ibunda. Bahasa kreol ini wujud akibat percampuran antara bahasa penjajah dengan bahasa peribumi. Berikut merupakan beberapa contoh;

*Kreol Perancis di Haiti *Kreol Inggeris di Hong Kong

*Kreol Portugis di Macau dan Melaka *Kreol Cina Baba di Melaka

*Kreol Betwai di Jakarta *Kreol Osing di Jawa Timur

Bahasa jenis ini kadang-kadang menerima proses berbalik kepada bahasa asal, iaitu ketika ia meninggalkan unsur-unsur dari salah satu bahasa campuran tadi bagi mewujudkan bahasa asal yang sempurna serta baku. Misalnya di Papua Niugini ada terdapat bahasa Neo-Melanesia, iaitu terbentuk campuran bahasa Inggeris dengan bahasa peribumi. Namun hari ini keadaannya berubah, di sekolah murid-murid mula belajar bahasa Inggeris yang asli, sempurna dan baku. Kesannya murid-murid tadi akan meninggalkan bahasa campuran mereka tadi, kemudian ke arah bahasa Inggeris yang standard atau baku melalui tiga proses seperti berikut:

· Basilek (kreol asli)

· Mesolek (kembali kepada asal)

· Akrolek (kelainan yang wujud)

2.6 Bahasa Koine

Bahasa Koine sama dengan bahasa lingua franca. Bahasa jenis ini digunakan oleh semua orang dalam satu-satu daerah atau wilayah tertentu. Boleh kita katakan bahasa ini ialah dialek yang menjadi bahasa standard dikongsi milik oleh daerah-daerah secara politik dalam satu kesatuan. Misalnya bahasa Arab, di seluruh daerah Arab terdapat dialek-dialek Arab yang berbeza antara satu sama yang lain. Contoh jenis-jenis dialek setempat ialah seperti berikut;

Oman, Kuwait, Iraq, Syria, Jordan,

Yemen, Saudi, Mesir, Sudan, Libya,

Tunisia, Aljeris, Maghribi, Mauritania,

Lebanon, Amiriah Arab Bersatu

Walaupun di negara Arab mempunyai pelbagai dialek Arab, namun bukan semua mereka memahami dialek-dialek berkenaan. Namun dengan kewujudan Al-Quran, maka mereka dapat mengatasi masalah tersebut. Bahasa Arab Al-Quran atau Arab Klasik adalah bahasa sepunya yang digunakan oleh orang Arab di dalam dunia Arab. Bahasa Arab ini juga dikenali sebagai Bahasa Koine.

3.0 BEBERAPA KATOGERI BAHASA EKSKLUSIF

3.1 Bahasa Purba

Bahasa Purba juga dikenali sebagai bahasa arkaik. Bahasa ini adalah bahasa yang kuno dan telah mati serta tidak berkembang lagi. Contohnya bahasa agama Sanskrit telah mati sejak abad ke-2 Masihi. Bahasa ini juga telah digunakan untuk kitab-kitab suci agama Hindu seperti Rig Veda, Sama Veda, Yajur Veda dan Atherva Veda. Namun bahasa ini diajar secara tertutup dan terbatas. Contoh lain bahasa purba ialah bahasa Latin yang digunakan oleh penganut agama katolik pada masa dahulu dan yang terakhir ialah bahasa Kawi iaitu bahasa Jawa Kuno yang telah mati.

3.2 Bahasa Slanga

Bahasa Slanga merupakan satu kelainan bahasa yang dicirikan oleh kosa kata yang baru digubal dan cepat berubah. Bahasa jenis ini sering diguna pakai oleh kumpulan rock, pelajar universiti dan golongan profesional semasa berkomunikasi bagi mengelak daripada diketahu oleh kumpulan komuniti bahasa yang lain.Walapun kata-kata jenis ini muncul dengan tiba-tiba, namun ianya mudah hilang dengan cepat. Perkataan bahasa ini dicipta daripada bahasa dialek atau kaum tertentu termasuklah penjajah.

3.3 Bahasa Argot

Bahasa Argot juga dikenali dengan nama cant dan lingo. Ianya adalah suatu jargon yang khusus bersifat setempat, kumpulan sosial dan kumpulan rakan sejawat, terutama sekali di kalangan golongan masyarakat kelas bawahan.

3.4 Bahasa Khusus

Bahasa Khusus adalah suatu bahasa khas. Bahasa jenis ini sering digunakan oleh golongan profesional termasuk juruterbang dan sebagainya. Oleh kerana bahasa jenis ini terlalu khusus, maka sukar untuk difahami serta diketahui oleh orang lain selain daripada penggunanya sendiri.

3.5 Bahasa Rahsia

Bahasa Rahsia adalah sejenis bahasa yang dicipta untuk tujuan perisikan, pengedaran dadah, narkotik dan sebagainya. Di negara kita pihak polis dan tentera ada menggunakan bahasa rahsia dalam menjalan tugas seharian mereka.

3.6 Dialek

Dialek ialah satu kelainan bahasa yang berbeza dari segi sifat sebutan, kosa kata daripada bahasa baku dan tatabahasa. Bahasa ini juga bersifat geografis atau bersifat subbahasa. Misalnya bahasa Melayu dengan bahasa Indonesia dan dialek-dialek bahasa cina. Dialek adalah bersifat saling memahami, namun tidak semestinya, seperti dialek bahasa cina. Dialek boleh dipecahkan kepada tiga bahagian;

· Dialek sosial (Bahasa Jawa)

· Dialek daerah (Dialek Utara, Kelantan, Negeri Sembilan)

· Dialek seketika (Dialek zaman, seperti Melayu Kuno, Bahasa Melayu Klasik, Bahasa Melayu moden dan sebagainya)

Manakala berikut dinyatakan beberapa sebab mengapa timbulnya dialek tesebut. Antaranya adalah seperti berikut;

· Pengalaman yang berlainan

· Pengaruh luar yang berlainan (Pengaruh Bahasa Inggeris kepada dialek Johor-Riau dan Belanda ke atas bahasa Indonesia)

· Terpisah dari segi tempat (Kedah dan Kelantan)

· Terpisah dari segi zaman (Bahasa Melayu Sri Lanka dan Afrika Selatan)

4.0 KESIMPULAN

Umum menyedari di dunia kita terdapat kepelbagaian bahasa. Di mana-mana sahaja masyarakat, sudah pasti adanya bahasa yang tersendiri. Sebenarnya bahasa itu mempunyai hubungan langsung dengan masyarakat. Ini disebabkan bahasa adalah suatu alat penting untuk manusia berkomunikasi antara satu sama lain. Kepelbagai bahasa ini tidak mengira besar atau kecil, tinggi atau rendah serta dialek-dialek tertentu. Sebenarnya bahasa itu sendiri terdiri daripada dua katogeri, termasuklah bahasa Inklusif dan bahasa Eksklusif. Bahasa Inklusif terdiri daripada Bahasa Kebangsaan, Rasmi, Lingua Franca, Pidgin, Kreol dan Koine. Manakala bahasa Eksklusif pula merangkumi bahasa Purba, Slanga, Argot, Khusus, Rahsia dan Dialek.

Air Kosong Penawar Segala Penyakit

ajian para saintis mendapati amalan minum air sebaik bangun dari tidur setiap pagi mempunyai banyak manfaat.

Japanese Medical Society misalnya berjaya membuktikan dalam kes-kes tertentu, amalan ini mampu memulihkan penyakit termasuk yang serius.

Diantara penyakit yang termasuk dalam penyelidikan persatuan perubatan di negara matahari terbit itu ialah sakit kepala, sakit-sakit badan, sistem jantung, artritis, degupan jantung yang pantas, epilepsi, lemak berlebihan, bronkitis, tibi, meningitis, buah pinggang dan jangkitan pada air kencing.

Bagaimanapun amalan minum air kosong sebaik jaga dari tidur ini perlu mengikut beberapa peraturan untuk memastikan keberkesanannya.

• Minum empat gelas air (160 ml) sebaik jaga dari tidur setiap pagi dan sebelum memberus gigi.
• Berus gigi dan bersihkan mulut tetapi jangan makan atau minum apa-apa untuk 45 minit.
• Selepas 45 minit anda boleh makan dan minum seperti biasa.
• Selepas 15 minit mengambil sarapan, makan tengahari dan makan malam jangan makan atau
minum untuk tempoh dua jam.
• Bagi pesakit yang lanjut usia dan tidak larat minum empat gelas air sekali gus diperingkat
permulaan, mereka boleh memulakan kaedah rawatan ini dengan meminum air secara
berperingkat sehingga mampu mencapai empat gelas sehari.
• Kaedah rawatan dipercayai mampu merawat pelbagai penyakit dalam tempoh tertentu.

1. Tekanan darah tinggi – 30 hari
2. Gastrik - 10 hari
3. Diabetes – 30 hari
4. Sembelit – 10 hari
5. Kanser – 180 hari
6. Tibi – 90 hari.

Pesakit artritis hanya perlu mengikuti rawatan tersebut untuk tiga hari. Rawatan ini tidak mempunyai sebarang kesan sampingan kecuali diperingkat awal pesakit mungkin kerap buang air kecil.

sumber:http://www.kpwkm.gov.my/

ALAT ARTIKULASI

2.0 ALAT TUTUR ( ARTIKULASI )

Seperti mana yang kita ketahui bahawa bunyi bahasa terjadi jika udara mengalami
halangan atau hambatan pada alat-alat artikulasi. Secara terperinci bahagian-bahagian tubuh yang ikut menentukan baik secara langsung ataupun tidak langsung dalam hal terjadinya bunyi bahasa itu adalah alat artikulasi. Alat tutur ( artikulasi ) atau disebut juga artikulator yang berfungsi dalam penghasilan bunyi-bunyi bahasa terdiri daripada alat-alat yang berikut:

i. Paru-paru ( lungs ).
ii. Batang tenggorok ( trachea ).
iii. Pangkal tenggorok ( larynkx ).
iv. Pita-pita suara ( vocal cord ).
v. krikoid ( cricoid ).
vi. Tiroid ( throid ) atau halekum.
vii. Aritenoid ( arythenoids ).
viii. Dinding rongga kerongkong ( wall of pharynx ).
ix. Epiglotis ( epiglottis ).
x. Akar lidah ( root of the tongue ).
xi. Akar lidah, lidah belakang, pangkal lidah ( hump, back of tongue, dorsum ).
xii. Tengah lidah ( middle of the tongue, medium ).
xiii. Daun lidah ( blade of the tongue, lamina ).
xiv. Hujung lidah ( tip of the tongue, apex ).
xv. Anak tekak ( uvula ).
xvi. Langit-langit lembut ( soft palate, velum ).
xvii. Langit-langit keras ( hard palate, palatum ).
xviii. Gusi dalam, gusi belakang, ceruk gigi, lengkung kaki gigi alveola, ( alveolum ).
xix. Gigi atas ( upper teeth, deria ).
xx. Gigi bawah ( lower teeth, denta ).
xxi. Bibir atas ( upper lip, labia ).
xxii. Bibir bawah ( lower lip, labia ).
xxiii. mulut ( mouth ).
xxiv. Rongga mulut ( oral cavity, mouth cavity ).
xxv. Rongga hidung ( nose cavity, nasal cavity ).
xxvi.
Rajah 1 : Alat-alat yang Mengeluarkan Bunyi Bahasa Melayu








2.1 PERANAN ALAT TUTUR DALAM PENGELUARAN BUNYI BAHASA

Manusia yang dilahirkan ke dunia biasanya amat sempurna kejadiannya. Salah satu anugerah yang ada pada manusia ialah mereka dilengkapi dengan alat-alat yang berkaitan dengan penghasilan bunyi. Dalam hal ini, ia melibatkan aspek alat tutur dan peranannya dalam pengeluaran bunyi yang mana kita boleh bahagikan kepada tiga, iaitu :
1) alat bahagian dalam tubuh
2) alat artikulasi
3) daerah artikulasi

3.1. Alat Bahagian Dalam Tubuh

3.1.1. Paru-paru

Paru-paru adalah organ yang bertanggungjawab menyedut udara dan mengepam
udara keluar yang seterusnya menghasilkan bunyi-bunyi bahasa. Kebanyakan bunyi yang dihasilkan adalah proses daripada pengepaman keluar udara dari paru-paru. Kualiti bunyi yang dihasilkan bergantung pada proses pengembangan dan pengucupan paru-paru. Lazimnya, apabila kita bercakap, udara yang disedut masuk ke dalam paru-paru tidaklah sama banyak seperti kita bernafas biasa.


3.1.2 Trakea
Ia merupakan saluran udara di antara larinks dan paru-paru. Alat ini
membolehkan laluan udara dari rongga hidung dan mulut masuk paru-paru, dan keluar kembali. Udara yang keluar dari paru-paru inilah yang dimanipulasi oleh alat dan daerah artikulasi bagi menghasilkan bunyi.

3.1.3 Larinks

Organ ini pula adalah bahagian pipa mengandungi tisu yang dinamakan pita
suara. Ini adalah alat yang terlibat dalam menghasilkan semua suara.

3.1.4 Pita Suara

Organ ini terdiri daripada dua keping tisu nipis yang dipanggil pita suara. Dua
keping ini dapat dirapatkan menjadi tertutup rapat dan direnggangkan menjadi terbuka luas. Apabila pita suara ini dibiarkan terbuka luas, udara akan keluar dengan cepat. Apabila pita suara ini dirapatkan, saluran udara menyempit. Ini menyebabkan udara keluar menghasilkan bunyi seperti apabila kita melafazkan bunyi awal kata habis dalam bahasa Melayu. Manakala apabila dirapatkan hingga tertutup, iaitu sehingga tisu pita suara ini menyentuh satu sama lain, maka udara yang melaluinya menyebabkan ia bergetar.
Tinggi rendah kelangsingan bergantung pada bagaiman pita suara ini diubah suai. Ruang di antara pita-pita suara ini dinamakan glottis. Di kawasan inilah terhasilnya bunyi hentian glottis.
3.1.5 Kotak suara

Kotak suara merupakan tempat letaknya pita suara. Ia terdiri daripada beberapa
Keping tulang rawan pada bahagian luarnya. Bahagian ini juga dikenali sebagai halkum. Fungsi kotak suara boleh dipecahkan kepada dua, iaitu fungsi biologi dan fungsi bahasa. Fungsi biologinya ialah bagi melindungi paru-paru dengan menahan butir-butir makanan dan juga cecair daripada memasuki trakea. Sementara fungsi bahasa, ia menghasilkan bunyi-bunyi bahasa mengikut kedudukan posisinya yang diubah suai.

3.1.6 Epiglotis

Epiglotis ialah tisu yang terletak di belakang lidah dan di depan pintu masuk ke
larinks. Ia tidak mempunyai fungsi menghasilkan bunyi. Epiglotis hanya memberikan laluan kepada udara melalui larinks dan semua sistem pernafasan yang lain.

3.1.7 Farinks
Alat ini adalah pipa yang membentuk kerongkong yang menghubungkan larinks
dengan bahagian atas rongga tekak, anak tekak, dan rongga hidung.

3.2 Alat-alat Artikulasi

Alat artikulasi merupakan alat yang digunakan bagi menghasilkan bunyi. Alat-alat
ini adalah bibir atas dan bawah, hujung lidah, hadapan lidah, belakang lidah, gusi, batas gusi, lelangit keras, lelalangit lembut, dan pita suara. Alat ini dapat kita bahagi kepada dua, iaitu yang aktif dan pasif. Alat artikulasi aktif adalah alat yang boleh digerakkan manakala yang pasif pula adalah sebaliknya. Antara alat artikulasi aktif ialah lidah, lelangit lembut dan gigi bawah.

3.2.1 Lidah

Lidah merupakan alat yang paling aktif dalam menghasilkan bunyi bahasa. Lidah
terbahagi kepada hujung lidah, depan lidah dan belakang lidah. Hujung lidah dapat digerakkan ke depan dan ke belakang bagi menghasilkan bunyi. Depan lidah pula boleh diangkat ke atas menyentuh lelangit keras, dan belakang lidah ( akar lidah ) boleh diangkat menyentuh lelangit lembut.

3.2.2 Bibir

Bibir merupakan alat artikulasi yang terletak di bahagian luar rongga mulut yang
boleh berfungsi menyekat perjalanan udara. Ia terdiri daripada otot-otot yang kenyal yang boleh dihampar dan dibundarkan.

Apabila membunyikan bunyi [ i ] misalnya keadaannya menjadi terhampar, sebaliknya apabila membunyikan bunyi [ u ] bibir menjadi bundar. Bibir juga berfungsi dalam membuat sekatan kepada udara yang keluar daripada rongga mulut. Untuk membunyikan bunyi [ m ] misalnya, udara disekat di bibir.

3.2.3 Gigi

Gigi juga mempunyai peranan di dalam penghasilan bunyi-bunyi bahasa tetapi
peranannya tidaklah begitu aktif. Bahagian ini tidak boleh digerak-gerakkan dan fungsinya ialah menahan udara daripada terus keluar dengan bebas dari rongga mulut. Dalam penyebutan bunyi-bunyi [ ө ], [ ĵ ], [ č ] dan [ Õ ] gigi turut sama berperanan , iaitu sebagai daerah penyebutan.

3.2.4 Lelangit

Lelangit dapat dibahagi kepada dua bahagian, iaitu lelangit keras dan lelangit
lembut. Lelangit keras terletak di antara gusi dan lelangit lembut. Lelangit keras ini juga berfungsi sebagai daerah artikulasi dalam pengeluaran bunyi-bunyi. Sementara lelangit lembut pula terletak ke dalam sedikit, iaitu selepas lelangit keras dan sebelum anak tekak. Lelangit lembut boleh diturunnaikkan. Apabila ia diturunkan, rongga mulut akan tertutup dan udara akan keluar melalui rongga hidung. Dengan demikian alat ini amat penting untuk menentukan sama ada bunyi yang dikeluarkan itu bunyi sengau atau tidak.
Apabila lelangit lembut diturunkan, bunyi yang keluar adalah bunyi sengau dan kalau dinaikkan bunyi yang keluar bukanlah bunyi sengau.

3.2.5 Gusi

Gusi adalah alat pertuturan yang letaknya di antara gigi dan lelangit keras.
Keadaannya cembung dan ia berfungsi sebagai daerah artikulasi, iaitu daerah penyebutan. Gusi berperanan dalam pengeluaran bunyi-bunyi seperti [ t ], [ d ], [ l ] dan sebagainya dengan bantuan hujung lidah yang berfungsi membuat penyekatan.

3.2.6 Rongga

Sebagaimana yang dapat digambarkan oleh gambarajah, rongga terbahagi kepada
tiga, iaitu rongga mulut, rongga hidung dan rongga tekak. Rongga merupakan bahagian lapang yang menjadi tempat lalunya udara yang keluar dari paru-paru. Rongga tekak bermula daripada bahagian di sebelah atas selepas pita suara hinggalah ke bahagian anak tekak.

Rongga mulut pula bermula dari ruang di hadapan belakang lidah membawa kepada bahagian bibir ( sebelah dalam ) sementara rongga hidung bermula dari bahagian di belakang anak tekak hinggalah ke hidung. Rongga tekak dan rongga hidung boleh di buka atau ditutup, bergantung kepada keadaan sama ada anak tekak dan lelangit lembut dinaikkan ataupun diturunkan.



3.2.7 Rahang

Rahang tidaklah begitu memainkan peranan yang teramat penting di dalam proses pengeluaran bunyi-bunyi bahasa . Walau bagaimanapun kedudukannya adalah penting di dalam pembunyian bunyi-bunyi vokal. Keadaan buka di antara kedua rahang ( rahang atas dan rahang bawah ) adalah sempit sewaktu membunyikan vokal-vokal [ i ] dan [ u ] dan terbuka luas sewaktu membunyikan vokal [ a ] dan [ э ].

3.3 Daerah Artikulasi

Daerah artikulasi ialah kawasan tempat sentuhan alat artikulasi semasa
menghasilkan sesuatu bunyi. Pelbagai bunyi bahasa dapat dihasilkan apabila daerah sebutan dan alat sebutan dimanipulasi. Alat artikulasi yang sama menghasilkan bunyi bahasa yang berlainan apabila menyentuh daerah artikulasi yang berlainan.

Penamaan bunyi-bunyi bahasa adalah berdasarkan kepada cara sesuatu bunyi itu dihasilkan. Ini melibatkan alat dan daerah yang disentuh oleh alat artikulasi tersebut. Sebagai contoh, jika hujung lidah menyentuh bahagian belakang atas gusi dan lelangit lembut pula menyentuh rongga belakang tekak, maka bunyi yang dihasilkan adalah bunyi [ t ]. Bunyi ini dilabelkan sebagai letupan gusi tak bersuara kerana udara yang tersekat di belakang lidah dilepaskan secara serta-merta dengan tidak menggetarkan pita suara. Dalam hal ini pita suara menentukan sama ada bunyi yang dihasilkan itu diklasifikasikan sebagai bersuara ataupun sebaliknya.
Jikalau pita suara bergetar maka bunyi yang dirujuk itu dikatakan bersuara sebaliknya pula jika tidak bergetar maka bunyi yang dihasilkan itu dinamakan sebagai tak bersuara.

Apabila pada masa menghasilkan sesuatu bunyi itu terasa getaran yang berlaku, maka bunyi tersebut diklasifikasikan sebagai bunyi bersuara. Selain itu, cara lain yang boleh dilakukan ialah meletakkan jari di dalam telinga, kemudian lafazkan bunyi bersuara, maka yang akan kedengaran nanti adalah bunyi berdesir, atau dalam bahasa Inggeris dikatakan hissing dan buzzing. Ini menunjukkan bahawa pita suara sedang bergetar.

4.0 Pengeluaran Bunyi Bahasa Melayu Dan Peranan Alat Tutur

Setelah membuat kajian penulis kertas kerja ini mendapati terdapat enam alat tutur penting di dalam penghasilan bunyi bahasa iaitu paru-paru, larings, farings, epiglotis, rongga hidung dan rongga mulut. Berikut dihuraikan organ-organ atau alat tutur bagi penghasilan bunyi bahasa terutamanya bahasa Melayu dan peranananya dalam pengeluaran bunyi bahasa tersebut Melayu.